काही वर्षांपूर्वी, वर्षाअखेरीस, जपानच्या टोकिओ शहरात, सुमारे आठवडाभरच्या सुट्टीमुळे, विनाकाम अडकून पडल्याने, आम्ही शहरात पायी भटकून त्या शहरातील बरीच ठिकाणे (गिंझा, अखियाबारा, आदि) नजरेखालून घातली आणि तेव्हा तेथून मिळविलेली माहिती नंतर आमच्या मित्रांना सांगता ते आश्चर्यचकित झाले. कारण त्यांनी तेथील काही विभाग आमच्याएवढे नजरेखालून घातलेच नव्हते. मुंबईकराने राणीचा बागही पाहू नये, अगदी तसाच हा प्रकार.
असेच भटकत असताना आम्ही त्या शहराच्या आडवळणांनाही स्पर्शून आलो आणि आता अडचणीत सापडतो की काय असे वाटून घाबरून परतलो. अशाच एका ठिकाणी लैंगिक समाधानाची साधने विक्रीस होती व आसपास संबंधित विषयांचे व्हिडीओ दाखविणारे अड्डेही खुल्लमखुल्ल्ला होते. तेथील माणसेही आम्हांला एकेकटे, जपानी मित्रांशिवाय, तेथे पाहून चकित झालेली दिसली.
यानंतर सुमारे ३ वर्षांनी स्विट्झर्लंडच्या झुरिक शहरात मी गेलो असता सकाळी तेथील वर्तमानपत्र विक्रेतीच्या ठेल्यावर वृत्तपत्रांएवढीच, सचित्र लैंगिक मासिके/ पुस्तकेही सहजतेने उपलब्ध असल्याचे दिसले. एवढेच नाही, तर त्या विक्रेतीने कुठले पुस्तक जास्त चांगले आदि सल्लावजा माहिती मला निर्व्याजपणे देऊ केली.
ही अशी प्रकाशने आपण आपल्या देशात क्वचित हाती लागल्यास, शालेय वयातच काय तर एरवीही, लपून छपून पाहतो वा मित्रांना दाखवितो. लैंगिक समाधान साधनांबाबत तर विचारूच नका. अगदी चोरून ड्रग घेण्यासारखा प्रकार. कारण आपल्या देशात त्यांच्यावर असलेली बंदी वा आपले खोटे सोवळेपण.
पण बंदी घातल्याने त्या त्या बाबी बंद होतात असे मुळीच नाही. उलट ‘कायदा असला की तो मोडायचाच’ या न्यायाने लपूनछपून त्या त्या गोष्टी आपल्या देशात होतात वा उपभोगिल्या जातात. उदा. मद्यपानबंदीत मद्यपान करणे वा हेल्मेट वापराची सक्ती झुगारणे. कायदा न पाळण्याने अगदी जीवही का जाईना, पण तो न पाळणे हीच आमची बढाई वा फुशारकी वा स्वातंत्र्याची अभिव्यक्ति. खरे स्वातंत्र्य कशाशी कोळून पितात हे कुणास ठाऊक. गैरविचाराचे वा गैरवर्तणुकीचे स्वातंत्र्य हे आम्हांला अधिकात अधिक भावते, कारण ते करताना जबाबदारीने वागावे लागत नाही. ‘जितकी बंदी अधिक तितके तिच्याविरुद्ध वागणारे छंदीफंदी जास्त’ म्हणूनच (आमच्यातल्या?) जनावराला जितके मोकळे सोडावे तितके जास्त बरे. अशी जनावरे स्वतःच्या गैरकृत्यांच्या अतिरेकाने नष्ट होतात व ती तशीच बरी.
पण उपरोक्त सर्व गोष्टी का होतात?
अन्न, वस्त्र, निवारा या प्राथमिक गरजांत अन्न म्हणजेच भूक ही सर्वात महत्वाची; जिच्याशिवाय जगणे अशक्य आणि भूक ही जशी पोटाची तितकीच प्राथमिक शारीरिक सुखाचीही. अर्थात इतर सुखेही ईप्सितात येतात. तसेच धर्म, अर्थ, नंतर काम येतोच व त्याला विविध कंगोरे!
पण या इच्छेचे वा कामाचे समाधान सर्वांचे होतेच असे नाही किंवा बहुतांचे थोडे झाले तरी ते संपूर्णतः नष्ट होत नाही. जशी भूक रोज लागते तसेच ही गरजही पुनर्भवा. ती काहींची काही कारणाने पूर्ण होऊ शकत नाही. असाध्यच राहते. अशातूनच बलात्कारादि गोष्टी घडतात म्हटले तर ते अगदी चुकीचे ठरू नये. अर्थात याला बुभुक्षिताची भिरभिरती नजरही तितकीच कारणीभूत आहे.
बलात्कार रोखण्याकरिता वा झाल्यावर आपण बहुधा सरकारकडून प्रतिबंधाची अपेक्षा करतो. पण सर्वार्थाने ते योग्य आहे असे नाही आणि शक्यही नाही. सरकारबरोबरच विविध प्रतिबंधक उपाय आपण नेहमी विचारात घेत असतो व ते प्रयत्न विविध पातळ्यांवर चालूच राहिले पाहिजेत.
उपरोक्त लैंगिक समाधानकारक साधनांना प्रतिबंध नसला तर काही बुभुक्षितांना तरी त्यांचा उपयोग करता येऊन काही प्रमाणात तरी हे गुन्हे कमी होतील अशी अपेक्षा! पूर्णतः अर्थातच नाही. पण त्यांच्या वापराचा थेट संबंध लैंगिक गुन्हे प्रतिबंधाला असू शकेल, होईल आणि तेही नसे थोडके. ती सहजी उपलब्ध असावीत वा काही विशिष्ट ठिकाणी (वाहनतळाच्या आसपास, बंदरांच्या आसपास, वेश्यावस्तीजवळ, आदि). अशा वस्तूंचा मोकळा बाजार झाल्यास, तशी दुकाने स्वतःहूनच फोफावतील, अगदी मोबाईल प्रसारासारखीच. पण असे हे प्रसारणही तितके सोपे, सहज असेल असे कुणी मानू नये. त्यालाही LGBT सारखाच बराच प्राथमिक कडवा विरोध होईल.
जर्मनीत तर एक प्रौढ नागरिक प्लास्टिकच्या मानवी आकाराच्या बाहुलीला प्रॉममध्ये बरोबर घेऊन फिरतो, तिच्याबरोबर नांदतो व ती त्याची आवश्यक ती गरज भागवते. तो तिला बाबागाडीत बसवून फिरायला नेतो, तेव्हा इतर नागरिक तिचे कौतुकही करतात. अशा अर्थाचा एक व्हिडीओ बघितल्याचे मला आठवते.
असे लैंगिक मोकळेपण असले तर त्याचा प्रत्यक्ष/ अप्रत्यक्ष फायदा जरूर होईल असे मला वाटते. पण त्याबरोबरच लैंगिक सचित्र वाङमय सहजी उपलब्ध असावे असे मी म्हणणार नाही. कारण याने सवंगपणा बोकाळू शकेल. लोकांना उद्दीपित होण्याचे ते एक कारण होऊन परिणाम उलटाही होऊ शकेल. तो एक बलात्कार प्रतिबंधक उपाय असेल असे मला वाटत नाही.